Organisatiegerichtheid

Doel: Verkorting logistieke doorlooptijd en verbetering communicatie tussen processen

Achtergrond van het model

Organisaties worden meestal beschreven via het organogram waarin de afdelingen en de verantwoordelijke voor de afdelingen opgenomen zijn. Hoe groter de onderneming hoe groter het aantal hiërarchische niveaus in de onderneming. Voor productgerichte ondernemingen (massaproductie van consumentengoederen) komt deze organisatiegerichtheid vaak voor. De activiteiten die ondernomen moeten worden zijn standaard en wijzigingen niet of nauwelijks over een langere periode. Daarentegen ontstaan er steeds meer bedrijven die op basis van wat er in de markt plaatsvindt snel willen reageren op deze veranderingen. Hierdoor dient de interne organisatie van de onderneming te veranderen van hiërarchisch naar procesgericht zodat de veranderingen snel opgepakt kunnen worden door de verschillende afdelingen in de onderneming die nauw met elkaar samenwerken. Zo ontstaat de procesgerichte onderneming. Een veelgebruikte term hiervoor is “de kanteling van de onderneming”.

Toepassing Organisatiegerichtheid

1. Afdelings-, hiërarchisch- en productgericht

Wanneer er een grote constante vraag naar een bepaald product is en dit product kan in massa geproduceerd worden waarbij de werknemers door de managers direct aangestuurd worden is een product- en hiërarchisch gerichte onderneming van toepassing. De activiteiten die uitgevoerd moeten worden zijn standaard en herhalend. Wanneer ondernemingen uitsluitend op voorraad produceren is deze gerichtheid van een organisatie ook een juiste gerichtheid. De afdelingen kunnen onafhankelijk van elkaar hun activiteiten uitvoeren en worden ook onafhankelijk van elkaar aangestuurd. Ondernemingen met deze gerichtheid zijn afdelingsgericht, worden hiërarchisch aangestuurd en produceren op basis van producten. Afdelingsgericht wil zeggen dat iedere afdeling zijn eigen taken heeft en zijn eigen doelstellingen en geen rekening hoeft te houden met de doelstellingen van andere afdelingen. Iedere afdeling wordt aangestuurd door een manager die in de directie zijn afdeling vertegenwoordigd. Op deze wijze wordt de onderneming hiërarchisch aangestuurd en verloopt de communicatie altijd via de lijn. Dit wil zegen van medewerker naar manager van afdeling A naar directie en vervolgens via manager van afdeling B naar de medewerker van afdeling B. Het antwoord gaat dan via omgekeerde weg terug. De gerichtheid van de onderneming is gefocust op de realisatie van producten die afgezet gaan worden.

2. Proces-, team- en marktgericht

Veel bedrijven zijn door de vraag uit de markt verplicht om hun organisatie aan te passen op de behoefte die vanuit de markt komt. De klanten stellen hogere eisen aan de kwaliteit, levertijden, leverbetrouwbaarheid en de specifieke wensen die de klanten met betrekking tot producten, leveringen, verpakken enzovoorts hebben. Daarnaast heeft de ontwikkeling van internet hier een grote invloed op omdat klanten nu in staat zijn via internet hun bestellingen te doen, hun specificaties aan te geven, de orderstatus te volgen en dus meer invloed op de leverancier uit te kunnen oefenen. Aan de ander kant zijn de leveranciers beter in staat om met hun geautomatiseerde systemen hun productieproces beter en sneller aan te sturen op klantspecificaties. Om dit te realiseren “kantelen” bedrijven hun organisatie en stemmen de verschillende afdelingen nauw op elkaar af zodat, wanneer een order geplaatst wordt, productie direct weet wat er gepland en geproduceerd moet worden en inkoop direct de bestelling kan plaatsen. Evenzo kan de verkoper direct zien wanneer de order geleverd kan worden. De processen, met name het verkoopproces, productieproces en inkoopproces worden zo nauwkeurig op elkaar afgestemd. De medewerkers van de verschillende afdelingen gaan in teamverband bij elkaar zitten om direct de problemen die zich voordoen op te lossen over de processen heen. Op deze wijze is de onderneming in staat tegemoet te komen aan de eisen die door de klanten aan de onderneming worden gesteld.

Resultaat van het model

Het resultaat van de organisatiegerichtheid geeft duidelijkheid over de wijze waarop de onderneming ingericht is en aangestuurd wordt. Hiërarchisch en door de manager bepaald met weinig vrijheid voor de medewerkers of teamgericht waarbij de verantwoordelijkheden en bevoegdheden laag in de onderneming komen te liggen en er een grote zelfstandigheid onder de medewerkers ontstaat, zelfsturende teams (empowerment) en platte organisaties.

Aandachtsgebieden Organisatiegerichtheid

De afdelings-, hiërarchische en productgerichtheid past nog maar bij weinig bedrijven en is de start om aan de snel veranderende wensen uit de markt te voldoen. De proces-, team- en marktgerichtheid is een belangrijke structuur voor ondernemingen die op basis van klantspecificaties produceren. De verandering van de eerste gerichtheid naar de tweede gerichtheid is een complex veranderingsproces wat veel tijd en energie kost om te realiseren. Voor succesvolle uitvoering van de “kanteling” van de onderneming is gelijktijdig de “Top-down”en “Bottom-up” benadering noodzakelijk. Het management stuurt op hoofdlijnen en de teams vullen voor henzelf de werkzaamheden in om de gestelde doelen te realiseren die ze samen met het management hebben vastgesteld.

Auteur: In de praktijk ontwikkeld

Naam: Organisatiegerichtheid