Nieuwe Business Modellen

Doel: Creëren van meervoudige waarde, economische-, sociale – en ecologische waarden

Achtergrond van het model

De manier waarop nog steeds veel bedrijven hun organisatie verder ontwikkelen volgens de oudere proces gestuurde en traditionele methode is op de lange duur niet meer vol te houden. De doorlooptijd en de kosten van nieuwe te ontwikkelen producten en/of diensten zijn te lang en te hoog. De meerwaarde van organisaties zit niet meer in het louter verdienen van geld.

Winst is een voorwaarde voor continuïteit en niet een doel op zich. Dat betekent dat bedrijven meer en meer zich gaan focussen op een meervoudige meerwaarde en op hun bestaansrecht. Meervoudige waarde zit in het bieden van toegevoegde waarde zoals het creëren van veiligheid, het behoud van de natuur of het ondersteunen van sociale initiatieven zoals het Oranjefonds. Duurzaamheid is niet meer iets van nieuwe of innovatieve organisaties, maar het betreft alle organisaties die er zijn. Dan rijst de vraag hoe deze (nieuwe) business modellen opgebouwd zijn. 

Toepassing Nieuwe Business Modellen

Uitgangspunt bij nieuwe business modellen zijn de drie volgende uitgangspunten:

1. Sociaal
2. Ecologisch 
3. Economisch

Deze drie uitgangspunten zijn vergelijkbaar met de drie P’s, People, Planet en Profit. Duurzaamheid is inmiddels een onderwerp waar iedere organisatie wel iets of juist heel veel mee doet. De drie uitgangspunten zijn integraal in duurzaamheid ingebed. Het werken aan meervoudige waardecreatie is daardoor meer dan alleen maar samenwerken. Het wordt een onderdeel van de maatschappij en onze eigen manier van denken. Het wordt een samenwerking waarbij iedere partij zijn eigen waarde inbrengt om die meervoudige waardecreatie te realiseren.

De maatschappij is op dit moment voornamelijk nog lineair gericht en niet circulair zoals duurzaam ondernemen beoogt. De verandering van lineair naar circulair vergt een verandering in de houding en gedrag van mensen in de maatschappij, waarbij organisaties een zeer belangrijke rol spelen. Immers wanneer de medewerkers van organisaties duurzaam werken zullen ze dit ook buiten hun werk doen en dat overdragen naar anderen in hun omgeving.  

Resultaat van het model

De huidige aanpassingen in organisaties hebben vooral betrekking op het ‘eco-efficiency’ waarbij het businessmodelnauwelijks of niet verandert. Wanneer de vraag gesteld wordt wat moet er dan met het businessmodelverdiend worden, is het antwoord meer dan alleen geld. De waarde die verdiend moet worden kunnen onderwerpen zijn zoals veiligheid, betrokkenheid, zelfstandigheid, geborgenheid. Als voorbeeld nemen we een aannemer die in het oude transactiemodel gebouwen realiseert en na de bouw klaar is. In het nieuwe model van deze onderneming gaat de aannemer veel verder. Naast het realiseren van het gebouw neemt deze aannemer ook de verantwoordelijkheid op zich ten aanzien van het beheren, onderhouden en weer verkopen van het gebouw. Dus hoe kan dat, wat van waarde is naast de waarde geld, ondergebracht worden in het verdienmodel? Organisaties bouwen een wederzijdse relatie op van onderlinge waarde.  Juist dit maakt het dat verdienmodellen als het ware over de organisaties heen liggen die participeren in het realiseren van de toegevoegde waarde.  Dit verdienmodel bestaat uit vier elementen:

1. Basislogica
2. Strategische keuzes
3. Waardennetwerk
4. Coöperatief organiseren (= gemeenschappelijk)

De business modellen van deze organisaties bestaan uit drie gemene delers:

1. Delen
   In veel nieuwe business modellen komt het delen van tijd, kennis, kunde en sociaal kapitaal steeds meer voor. Deze modellen zijn vooral geënt op samenwerking en daarmee het delen van elkaars kennis, kunde en materieel. Het continue delen van immateriële en materiele zaken vormen dan ook de kern van deze nieuwe business modellen.
2. Ruilen
   Een tweede gemene deler is het ruilen. Het ruilen betreft het uitvoeren van transacties met gesloten beurzen. Dat betekent dus dat er betaald wordt met andere elementen die een bepaalde waarde vertegenwoordigen voor de ander. Zodra de waarde die er aan gehecht wordt groter is dan de waarde die men er zelf aan hecht, is het onderwerp van de ruilhandel. Alternatieve betaalmiddelen kunnen bijvoorbeeld punten, goederen, advertenties, tweets, uren of spaarsystemen zijn. Op deze manier krijgt de sociale waarde van kennis en netwerken naast geld ook een andere waarde waar de organisatie zaken mee kan doen.
3. Creëren
   Bij de derde deler is het uitgangspunt een win-winsituatie waarin tegelijk een meervoudige waarde gecreëerd kan worden. Bijvoorbeeld het gelijktijdig creëren van energiebesparing, verminderen van uitstoot CO₂  en het genereren van winst. 

Deze delers kunnen alleen functioneren als er voldoende met elkaar gedeeld wordt en de waarde van de elementen voldoende ingeschat kan worden. Dit wordt ‘value mappen’ genoemd.

In het totaal zijn er zeven kenmerken te benoemen voor nieuwe business modellen:

1. Als centraal begin zijn er vormen van coöperatief samenwerken. De kunst van het nieuwe samenwerken is dan ondernemen. Verbinden krijgt hiermee een steeds grotere waarde zowel sociaal als economisch. 
2. Het bewust creëren van meervoudige waarde waarin het streven is naar evenwichtige waarden zoals zorg, natuur aandacht of geld. 
3. Er zijn andere ruilmiddelen dan alleen geld. Ook uitwisseling van kennis en uren kunnen hiervoor ingezet worden. 
4. Behoefte en benutten wordt straks het economische principe. De tijd dit zit tussen het nu verdienen en later nodig hebben wordt overbrugd door te werken met tegoedbonnen voor bijvoorbeeld energie of groente of warmte of zorg.
5. Het bezitten, in de zin van eigenaar zijn van, staat in de toekomst niet meer centraal. Het hebben van toegang tot is dan veel belangrijker. Betalen voor gebruik wordt belangrijker dan betalen voor bezit. 
6. Partijen spreken een langer commitment naar elkaar uit. Wanneer je  u iets afspreekt wat over tien jaar krijgt, bijvoorbeeld zorg, dat moet er een betrouwbare relatie bestaan. 
7. Geld in de zin van Euro’s zal minder belangrijk worden als betaalmiddel. Veel meer wordt er gebruik gemaakt van ruilhandel zoals tijd of punten als alternatieven.

Aandachtsgebieden Nieuwe Business Modellen

Het concept van nieuwe business modellen is sterk in ontwikkeling, maar staat echt nog in de kinderschoenen. Het lenen van geld bij een bank en bijvoorbeeld met uren inzet betalen gaat voorlopig nog niet lukken. Ook de overheid zal met dit concept mee moeten denken en is zeker nog niet zo ver om er over na te denken. Juridische en financiële systemen zullen sterk aangepast moeten worden en daar wil de overheid nog niet aan. Als laatste, maar waarschijnlijk wel als moeilijkste, is dat er een andere manier van denken geïntroduceerd wordt met het denken in nieuwe business modellen. 

Auteur: Jan Jonker

Jaar ontwikkeld: 2012

Literatuur

Jonker, J. (2012), Nieuwe Business Modellen, Den Haag, Academic Service