Fundamenteel Onderzoek

Doel: Antwoord vinden op een vraagstuk of een probleem

Achtergrond van het model

Met het doen van onderzoek wordt gevraagd om kennis op te doen of om een antwoord te vinden op een vraag of een probleem dat opgelost moet worden. Nu zijn er twee stromen met betrekking tot het soort onderzoek. De eerste is het fundamenteel onderzoek en het tweede is toegepast onderzoek. Fundamenteel onderzoek richt zich op basismechanismen en grondbeginselen met als doel het creëren van kennis vanwege de kennis. Toegepast onderzoek heeft als doel een probleem op te lossen of een technologie, product of een dienst te ontwikkelen.

Hierbij gaat het erom om vragen uit de praktijk op te lossen en antwoorden voor die oplossingen te vinden. Nu wordt op HBO scholen vaak toegepast onderzoek uitgevoerd omdat de onderzoeken veelal in het kader van het vinden van een oplossing voor een probleem in opdracht uitgevoerd worden. Bij universiteiten wordt veelal fundamenteel onderzoek uitgevoerd om nieuwe kennis op te doen. Onderzoeken op zichzelf is natuurlijk ook een proces wat in stappen uitgevoerd wordt.

Toepassing Fundamenteel Onderzoek

Aan onderzoek liggen drie kenmerken ten grondslag. Het onderzoek moet valide, betrouwbaar, representatief en nauwkeurig zijn. Valide betekent dat het onderzoek met de juiste instrumenten uitgevoerd moet zijn, bijvoorbeeld een enquête of een panel. Het onderzoek moet betrouwbaar zijn. Dat betekent dat het antwoord van een respondent minimaal negen van de tien keer hetzelfde moet zijn. Representativiteit betekent dat in de steekproef dezelfde verhouding van de groepen, bijvoorbeeld mannen oen vrouwen, vertegenwoordig moeten zijn als in de totale populatie. Met andere woorden in een steekproef van tien mannen en vrouwen moeten vier mannen en 6 vrouwen zitten wanneer de populatie bestaat uit veertig mannen en zestig vrouwen. Nauwkeurigheid geeft de mogelijke afwijking van het onderzoek weer. Om deze redenen zal de onderzoeker zijn onderzoek moeten verantwoorden. Het onderzoek zelf wordt in stappen uitgevoerd.

Onderzoeksontwerp

Het onderzoeksontwerp is het uitwerken in logische stappen en samenhangende structuur tot een plan voor het onderzoek. Het onderzoeksontwerp wordt eerst bedacht in een creatief proces wat cyclisch van aard is en dus meerdere keren aangepast wordt om een goed onderzoeksontwerp te krijgen. Om inzicht in het onderzoeksontwerp te krijgen en aan anderen te kunnen laten zien hoe het onderzoek uitgevoerd is wordt de onderzoeksopzet vastgelegd. Het ontwerp van een onderzoeksontwerp bestaat uit twee componenten, een conceptueel ontwerp en een technisch ontwerp.

Conceptueel ontwerp

In het conceptueel ontwerp wordt een globale opzet gegeven van de onderzoeksopzet. Het conceptueel ontwerp kent een aantal stappen:

1. Situatieschets
2. (Centrale) Vraagstelling
3. Opdrachtformulering en Doelstelling
4. Onderzoeksmodel
5. Onderzoeksvragen
6. Begripsbepaling en definities

De situatieschets geeft een stuk achtergrond waar tegen het onderzoek uitgevoerd wordt en wat de feitelijk aanleiding is om dit onderzoek nu uit te voeren. Door veel vragen te stellen kan het feitelijke probleem, het probleem achter het probleem of de vraag achter de vraag, ontdekt worden. Zonder deze vragen gaat het onderzoek vaak over symptomen in plaats van een werkelijke vraagstelling of een probleem dat opgelost moet worden. De centrale vraagstelling begint altijd met een vraag en bakent het te onderzoeken gebied af. Bijvoorbeeld Hoe kan de omzet in de marktsegmenten handel en industrie verhoogd worden. De opdrachtformulering begint met een werkwoord en wordt SMART geformuleerd. Bijvoorbeeld Schrijf een marketingplan om de omzet in de marktsegmenten handel en industrie voor 31 december van volgend jaar met 10% te verhogen. Het onderzoeksmodel helpt om de informatie die nodig is voor het onderzoek te structureren. Op basis van de opdrachtformulering wordt bepaald welke informatie nodig is voor het onderzoek om de doelstelling te behalen. De kernbegrippen voor de informatie worden schematisch weergegeven. Begin met de doelstelling door van rechts naar links te werken en werk uit tot alle begrippen in het schema opgenomen zijn.

Het opstellen van de onderzoeksvragen kan het beste uitgevoerd worden door de tekst nogmaals door te lezen en op alles wat niet geheel duidelijk is een of meerdere vragen te formuleren. In de voorgaande opdrachtformulering kunnen bijvoorbeeld de volgend onderzoeksvragen gesteld worden. Over welke producten en diensten gaat de omzet? Wat is de afzet van deze producten en diensten. Welke prijsstelling hoort bij deze producten of diensten? Welke sub-segmenten vallen onder de segmenten Handel en Industrie? Welke ontwikkelingen kenmerken deze segmenten? 

Technisch ontwerp

Het technisch ontwerp beschrijft op welke manier de gegevens verzameld worden om antwoord te krijgen op de onderzoeksvragen en bestaat uit de onderwerpen:

1. Onderzoeksmateriaal
2. Onderzoekstrategie
3. Onderzoeksplanning

Het onderzoeksmateriaal kan gevonden worden door vragen te stellen zoals wat moet er onderzocht worden, waar is dat antwoord te vinden, wat wordt er feitelijk gezocht en hoe kunnen de bronnen geraadpleegd worden.  Vervolgens wordt een strategie uitgewerkt om de antwoorden op de onderzoeksvragen te verkrijgen. Welke stappen worden ondernomen, wie neemt deze stappen, op welke manier worden de gegevens verzameld, bijvoorbeeld via een enquête of via een database. Als laatste worden een planning gemaakt van de uit te voeren activiteiten om het onderzoek ook op het gewenste moment af te ronden.

Resultaat van het model

Met deze opzet kan een fundamenteel onderzoek uitgevoerd worden op een gestructureerde manier en volgens een reële planning.

Aandachtsgebieden Fundamenteel Onderzoek

Fundamenteel onderzoek is minder geschikt te gebruiken in een Hbo-instelling omdat daar vooral toegepast onderzoek van belang is. HBO staat immers voor hogere beroepsopleiding waar vooral oplossingen, producten en diensten voor vraagstukken onderzocht worden. 

Auteur: Piet Verschuren en Hans Doorewaard

Jaar ontwikkeld: 2005

Ook bekend als: wetenschappelijk onderzoek, fundamentele wetenschap

Literatuur

Verschuren, P. Doorewaard, H., (2005) Het ontwerpen van een onderzoek, Amsterdam, Boom Lemma Uitgevers