Besturing van de Logistieke grondvorm

Doel: Beheersing van de productielogistiek

Achtergrond Logistieke Grondvorm

De logistieke grondvorm beschrijft de wijze waarop de goederenstroom in een onderneming ingericht is. Een goederenstroom wordt gekenmerkt door drie primaire elementen:

1. De primaire processen van inkoop tot en met nazorg
2. De locatie van de voorraadpunten
3. De goederenbewegingen tussen processen en voorraadpunten

De goederenstroom van een onderneming start bij het ontvangen van de grondstoffen en hulpmaterialen. Deze worden per schip, trein of auto aangevoerd en worden opgeslagen in het voorraadmagazijn. Wanneer de productie start worden deze grondstoffen en hulpmaterialen via het interne transport vervoerd naar de productieafdelingen. Na bewerking op de productieafdelingen worden de (half)fabricaten getransporteerd naar en opgeslagen in het magazijn gereed product. Wanneer het producten geleverd moeten worden zullen ze vanuit dit magazijn vervoerd worden naar het laadperron en van daaruit geladen worden in een vrachtauto, trein of boot om vervolgens vervoerd te worden naar de afnemer.

De productie van de (half)fabricaten ka in één of meerdere stappen plaatsvinden. Wanneer de productie plaats vindt in één stap zijn er geen tussenvoorraden en is de logistiek van het productieproces eenvoudig. Wanneer er meerdere stappen in het productieproces plaatsvinden zullen er tussenvoorraden ontstaan en kunnen de verschillende stappen door elkaar gepland worden. Zo worden de volgende soorten grondvormen onderkend:

1. Pijplijn: Eén processtap en geen tussenvoorraden.
2. Keten: Meerdere opeenvolgende processtappen met tussenvoorraden.
3. Shared resource: En processtap wordt voor meerdere (half)fabrikaten uitgevoerd.
4. Convergentie: Meerdere (half)fabrikaten komen in deze processtap samen. 
5. Divergentie: Meerdere (half)fabrikaten ontstaan uit deze processtap.
6. Netwerk: Combinatie van divergente en convergente processtappen.

Om zorg te dragen dat de processtappen, de voorraden en de goederenbeweging op de juiste wijze gepland worden is een besturing van de logistieke grondvorm nodig.

Toepassing Besturing van de Logistieke grondvorm

Om de besturing van de logistieke grondvorm op de juiste wijze aan te sturen zullen eerst de voorraadpunten en de bewerking vastgesteld moeten worden. Voorraadpunten worden weergegeven als driehoeken en processen als rechthoeken. De logistieke stroom van binnenkomst van voorraad naar uiteindelijk voorraad gereed product wordt gevolgd. Wanneer er een buffer bestaat tussen machines in wordt dit ook als voorraadpunt gezien.

De volgende stap is het bepalen op welke wijze het betreffende proces aangestuurd wordt. Dit kan plaats vinden op basis van de volgende mogelijkheden:

1. Cyclisch of batchgewijs
2. Discrete of serie planning

Met cyclisch of batchgewijze planning worden de producten in een bepaalde hoeveelheid geproduceerd. Vervolgens worden de machines ingesteld of omgesteld om andere producten te produceren. Tijdens deze omstellingen ontstaan buffers met tussenvoorraden alvorens de producten verder worden verwerkt op andere machines.

Bij de discrete of serieplanning bestaat het productieproces uit het produceren van een bepaald aantal producten. Ook hier geldt dat bij verandering van producten de machines omgesteld dienen te worden.

Bij veel bedrijven komen beide planning voor en wanneer de eisen van de klant reiken tot in de cyclische planning (KOOP, klant order ontkoppelpunt) zal er over beide planning heen een derde planning gerealiseerd moeten worden die op basis van de totale capaciteit van de onderneming de planning realiseert. Het KOOP geeft het punt aan waar de productie klantspecifiek wordt en waartegen ook klantorders zullen moeten staan. Zo ontstaan er twee situaties: één na het KOOP en één ervoor. Alles wat voor het KOOP geproduceerd wordt gaat op basis van een schatting of voorspelling en alles na het KOOP wordt gepland op basis van de levertijd van de klantorders. 

Resultaat van het model

Het resultaat van een juiste aansturing van de logistieke grondvorm is drieledig:

1. Een meer efficiënte goederenstroom door de onderneming resulterend in kortere levertijden.
2. Een betrouwbare planning zodat leverbetrouwbaarheid omhoog gaat.
3. Minder spoedorders.

Aandachtsgebieden Besturing van de Logistieke grondvorm

Onderschatting van de complexiteit van de combinatie van de verschillende planningsmechanismes leidt tot minder efficiënte productieplanningen.

Wanneer gestart wordt met de besturing van de logistieke grondvorm kan door wijzigingen hierin een veranderingsproces ontstaan wat de gehele onderneming raakt.

Auteur: M. Mulders

Jaar ontwikkeld: 1999

Naam: Besturing van de Logistieke grondvorm

Literatuur

1. Visser en A. van Goor , Werken met Logistiek –, Uitgeverij Stenfert Kroese, ISBN 90 207 3223 4
2. R. Huijsman and J. Vissers, 2004, In: T. Camps, P. Diederen, G.J. Hofstede en B. Vos (eds.), The emerging world of chains & networks; bridging theory and practice, chapter 4.3, p. 147-167. Doetinchem, Reeds Business Information.
3. Adviesvaardigheden en bedrijfsprocessen, C. Bakker en J. van Maarschalkerwaart. Wolters Noordhof 2006 ISBN 90 017 6166 6